ỨC TRAI DI TẬP DƯ ĐỊA CHÍ

Cuốn sách “Ức trai di tập dư địa chí” của Nguyễn Trãi, đã khắc họa diện mạo của nước Đại Việt cũng như từng địa phương. Nội dung sách gồm 54 mục, trình bày về vị trí địa lý, hình thể sông núi, lịch sử, thổ nhưỡng, đặc sản, một số nghề thủ công truyền thống và tập quán của cư dân các đạo. Một số mục kèm theo tên gọi và một số đơn vị hành chính như: Phủ, huyện, xã, thôn thuộc các đạo. Mỗi đạo có 2 phần, phần trước ghi chép sông núi đặc biệt của đạo ấy và phần sau nói về diện mạo địa lý, vị trí, số phủ, huyện, châu rồi mới đến đất đai, sản vật phong tục tập quán và khí chất con người cùng các đồ cống tiến vua. Dư địa chí là công cụ tra cứu, quản lý cho nhà vua và các quan lại trong triều và các địa phương. Thông qua ngòi bút sắc xảo của Nguyễn Trãi, Dư địa chí chứa ước mơ, sự tâm đắc cũng như nỗi trằn trọc của dân tộc. Tâm đắc vì đất nước Đại Việt của chúng ta giàu có về tài nguyên thiên nhiên, lại có truyền thống lịch sử, văn hóa. Trằn trọc vì nguồn tài nguyên và những sản vật do con người làm ra khi được khai thác phải cống nạp cho vua quan phong kiến.
Hơn sáu trăm năm đã trôi qua, kể từ khi Nguyễn Trãi soạn Dư địa chí, công trình của ông vẫn giữ nguyên giá trị. Phương pháp biên soạn Dư địa chí vừa ngắn gọn vừa cô đọng nhưng súc tích và khắc họa được diện mạo của đất nước, của dân tộc vào thế kỷ XV. Đây có thể coi là một bộ quốc chí mẫu mực. Hiện nay rất cần những công trình địa chí mang tính quốc chí có tầm cỡ nhằm cung cấp kiến thức cho mọi người, là cơ sở để hoạch định chiến lược phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Để biên soạn các công trình địa chí, các nhà biên soạn cần tìm hiểu Dư địa chí của Nguyễn Trãi vì tài liệu này mang đầy đủ những đặc trưng tiêu biểu của thể loại sách địa chí.